آژانس بینالمللی انرژی در تازهترین گزارش خود هشدار داد: اگر تمام سرمایهگذاریها در میدانهای نفت و گاز جدید یا حتی نگهداری میدانهای موجود متوقف شود، تولید نفت جهان سالانه بیش از ۵٫۵ میلیون بشکه در روز سقوط خواهد کرد؛ یعنی هر سال معادل کل تولید فعلی برزیل و نروژ از دست میرود. این رقم نشان میدهد بخش بزرگی از پولی که هر سال در بالادست خرج میشود صرف «جبران افت طبیعی» است، نه توسعهٔ واقعی.
حتی با ادامهٔ سرمایهگذاریهای موجود (نه بیشتر)، افت طبیعی میدانهای قدیمی نفتی بهطور متوسط ۵ تا ۶ درصد در سال است. یعنی صنعت نفت باید هر سال معادل ۵ میلیون بشکه در روز ظرفیت تازه از طریق حفاریهای جدید، افزایش بهرهوری یا چاههای جدید در میدانهای موجود ایجاد کند تا فقط سطح تولید امروز حفظ شود.
تفاوت افت بین میادین هم چشمگیر است: ابرمیادین خاورمیانه کمتر از دو درصد افت دارند، اما میدانهای کوچک فراساحل اروپا بیش از ۱۵ درصد و نفت شیل حتی در یک سال بالای ۳۰ درصد افت میکند. این اعداد نشان میدهد که بدون سرمایهگذاری مستمر، حتی بزرگترین تولیدکنندگان نیز در معرض کاهش شدید تولید قرار خواهند گرفت و فشار بر قیمتها و امنیت انرژی جهانی شدت خواهد گرفت.
با فرض ادامهٔ کاهش سرمایهگذاری در سوختهای فسیلی، تحلیلها و سناریوهای آژانس بینالمللی انرژی برای آینده چنین است: تا ۲۰۳۰: در سناریوی سیاستهای فعلی، تقاضای نفت احتمالاً به سقف میرسد و سپس کاهش مییابد. بدون افزایش سرمایهگذاری جدید، میدانهای موجود با افت طبیعی تولید روبهرو خواهند بود و هر سال باید بخش بزرگی از تولید از طریق تعمیر و توسعهٔ همان میدانها جبران شود.
تا ۲۰۴۰: در سناریوی تعهدات اعلامشده، تقاضای نفت و گاز همچنان کاهش خواهد یافت و بسیاری از پروژههای نفت و گاز جدید دیگر بهصرفه نخواهند بود. در سناریوی «بیکربن شدن تا سال ۲۰۵۰» (Net Zero)، کاهش سالانهٔ تقاضا ممکن است بیش از پنج درصد باشد و تولید نفت به حدود نصف سطح فعلی برسد.
تا ۲۰۵۰: در سناریوی بیکربن، تقاضا برای نفت و گاز بهشدت پایین میآید. برآوردها نشان میدهد تولید نفت ممکن است به حدود ۲۴ میلیون بشکه در روز کاهش یابد (از رقم فعلی نزدیک به ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون بشکه). گاز طبیعی هم در این سناریو به مقدار قابل توجهی کاهش خواهد داشت، همراه با کاهش انتشار گازهای گلخانهای.
این سناریوها نشان میدهد که ادامهٔ وضعیت فعلی سرمایهگذاریِ محدود برای میدانهای نفتی به معنای کاهش تولیدی خواهد بود که ظرف سالهای آتی (حتی پیش از ۲۰۳۰) قابل توجه است. سیاستها و تصمیمات دولتها میتوانند سرعت کاهش را تعیین کنند: سناریوهایی که تمرکز بیشتری بر انرژی پاک، بهرهوری و تغییر سوخت داشته باشند، کاهش سریعتر را رقم خواهند زد. اگر سرمایهگذاری کاملاً قطع شود، علاوه بر کاهش تولید نفت، زیرساخت بیمه، حملونقل و پایداری عرضه با چالشهای جدی مواجه خواهد شد.
نویسنده: عبدالله باباخانی
