گزارش این هفته اکونومیست از گردن کشی یوان در مقابل دلار
چرا چین با سرعت از دلار فاصله میگیرد؟
در سالهای اخیر، سیاستهای پرنوسان آمریکا، کسریهای بزرگ بودجه و تهدید استقلال فدرال رزرو باعث تضعیف موقعیت دلار شده است. از ابتدای ۲۰۲۳ ارزش دلار حدود ۷ درصد سقوط کرده و یکی از بدترین شروعهای سالانه خود از ۱۹۷۳ تاکنون را تجربه کرده است. در همین زمان، یوان چین ـ که به شدت تحت کنترل دولت قرار دارد ـ توانسته جایگاه خود را در تجارت بینالمللی ارتقا دهد.
بسیاری از سرمایهگذاران خارجی و حتی دولتها به دنبال گزینههایی غیر از دلار هستند و یوان در این میان بیش از همیشه در مرکز توجه قرار گرفته است.
تلاشهای قدیمی، دستاوردهای تازه
چین از سال ۲۰۰۹ برای بینالمللی کردن یوان تلاش میکند. نخستین تلاشها با کاهش محدودیتهای سرمایه آغاز شد، اما بحران بازار سهام در ۲۰۱۵ این مسیر را متوقف کرد. اکنون اما پکن مصمم است که این بار مسیر رشد یوان پایدار باشد.
رهبران چین اعتقاد دارند پذیرش جهانی یوان میتواند صادرکنندگان این کشور را از نوسانات دلار و همچنین تحریمهای مالی آمریکا محافظت کند. آنها در این مسیر موفقیتهایی به دست آوردهاند: سهم یوان در صدور فاکتورها و وامدهی خارجی افزایش یافته و زیرساختهای غیردلاری در حال گسترش است.
سهم اندک، رشد سریع
با وجود پیشرفتها، یوان هنوز فاصله زیادی با دلار دارد. در حالی که چین نزدیک به یکپنجم اقتصاد جهانی را در اختیار دارد، تنها ۴ درصد از پرداختهای بینالمللی با یوان انجام میشود؛ در مقابل، دلار ۵۰ درصد از این سهم را به خود اختصاص داده است.
با این حال، مسیر رشد یوان شگفتآور بوده است. سهم آن در پرداختهای جهانی از ۲۰۲۲ تاکنون دو برابر شده و در تجارت خارجی چین، بیش از ۳۰ درصد تراکنشها حالا با یوان انجام میشود (در مقابل ۱۴ درصد در ۲۰۱۹). همچنین بیش از ۵۰ درصد دریافتیهای برونمرزی چین به یوان تسویه میشود، در حالی که این رقم در ۲۰۱۰ کمتر از ۳ درصد بود.
سیاستها و زیرساختها
برای تشویق استفاده از یوان، چین اقدامات گستردهای انجام داده است:
- الزام بانکها به ارائه بخشی از وامهای تجاری به یوان
- ایجاد خطوط سوآپ ارزی با ۳۲ بانک مرکزی به ارزش ۶۳۰ میلیارد دلار
- توسعه شبکه پرداخت CIPS بهعنوان جایگزینی برای سوئیفت
- راهاندازی یوان دیجیتال و سامانه mBridge برای نقلوانتقال ارزی با سایر کشورها
این اقدامات به چین کمک کرده تا جای پای محکمی در سیستم مالی بینالمللی برای یوان ایجاد کند.
آینده یوان: رقابتی چندقطبی
چین علاوه بر جذب سرمایهگذاران خارجی، تلاش میکند متحدان خود را به استفاده از یوان ترغیب کند. مجارستان، روسیه، کنیا و حتی برزیل و پاکستان از جمله کشورهایی هستند که به سمت انتشار اوراق یا پرداخت بدهیها با یوان رفتهاند.
مقامهای چینی با دیدی بلندمدت به این روند نگاه میکنند. رئیس بانک مرکزی چین در سال جاری تأکید کرد که نظام مالی جهان در حال چندقطبی شدن است و دلار دیگر تنها بازیگر مسلط نخواهد بود. چین امیدوار است با همین روند، بدون نیاز به آزادسازی کامل جریانهای سرمایه، وابستگیاش به دلار را کاهش دهد.
نویسنده: عرفان حسین پور